Baz Etkisi Nedir
İspanyolca türkçe çevirilerde ekonomi alanına giriş yapıyoruz ve ülkemizin gündemine bomba gibi düşen baz etkisi konusunu ele alıyoruz. Baz etkisi nedir ? Baz etkisi nasıl hesaplanır ? Baz etkisinin bazlama ile alakası var mıdır ? Kaynak
Türkçe Çeviri
Baz etkisi, zamansal veya kesitsel verileri karşılaştırmak için farklı bazlar seçtiğimizde ortaya çıkan, farklı değerlerle sonuçlanan ve bu nedenle yanlış yorumlanabilen etkidir. Basitçe açıklamak gerekirse, bu etki, verileri nasıl karşılaştıracağımıza karar verdiğimizde ortaya çıkar. Verileri karşılaştırmak için bir referans tabanının seçimi önemlidir. Yanlış seçersek, karşılaştırma yaparken büyük olasılıkla bir hata yaparız.
Bir örnek, 100$ olan bir ürünün fiyatının bir süre sonra 50$’a düşmesi olabilir. Temel olarak %50 oranında düştüğünü söyleyebiliriz çünkü bu 100 doları baz alıyoruz. Hesaplama şu şekildedir:
[ (Yeni değer – Eski Değer) / Eski Değer ]*100 [ (50 – 100) / 100 ]*100 = -%50Şimdi, fiyatın ilk konumuna geri döndüğünü varsayalım. Yani 50 dolardan 100 dolara çıkıyor. Düşüş gibi yükselişin de %50 olduğunu düşünebiliriz. Böyle düşünürseniz hata yaparsınız.
Yükselişi hesaplamak için kullandığımız taban 50$ olduğundan, 50$’dan 100$’a %100 artış olduğu sonucuna varılır. Çünkü taban bu sefer 50 dolardır. Hesaplama şu şekildedir:
[ (Yeni değer – Eski Değer) / Eski Değer ]*100 [ (100 – 50) / 50 ]*100 = +%100Dolayısıyla farklı bazlar kullanılarak karşılaştırma yapıldığında artışın azalıştan fazla olduğunu görüyoruz.
Enflasyon, bir fiyat endeksine göre hesaplanır. Örneğin, Ağustos ayında petrol fiyatındaki artış nedeniyle endeks yükselebilir. Önümüzdeki 11 ay boyunca, aydan aya değişiklikler endeksi normale döndürebilir. Ancak, bir sonraki yılın Ağustos ayı geldiğinde, fiyat düzeyi (petrol fiyatındaki artıştan dolayı) artış yaşadığı yıl ile karşılaştırılacaktır. Bir önceki yılın endeksi yüksek olduğu için bu yılın Ağustos ayında yıllık enflasyon daha düşük olacaktır. Endeksteki bu tür değişimler baz etkisinin bir yansımasıdır.
Yazarın Açıklayıcı Notu
Değerli arkadaşlarım, TUİK’in TUFE için kullandığı (sizlerin televizyonlarda gördüğünüz enflasyon) “Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı” yoluyla hesaplanan enflasyondur. Basitçe aşağıdaki %84.39 seviyesi, geçen senenin (Kasım 2021) aynı ayıyla karşılaştırılarak hesaplanmıştır. İlgili dönemde fiyat artışları çok yüksek olduğundan, bu dönemin enflasyonu daha düşük çıkacaktır. Buna kısaca baz etkisi diyoruz.
Birgün gazetesi şöyle açıklamış: Baz etkisi, iki dönem arasındaki değişim oranı hesaplanırken, değişime referans alınan dönemde sıra dışı bir şekilde artışların ya da azalışların yaşanması durumunda, değişim hesaplandığı döneme yansıyan etkiyi ifade etmek için kullanılır.
Görüldüğü üzere Kasım 2022 enflasyon oranı %84.39 olarak gerçekleşti. Gelecek aylarda bu oranın baz etkisi nedeniyle hızlıca düştüğünü göreceğiz. Burada enflasyonu baz etkisinden arındırmak için “On iki aylık ortalamalara göre değişim oranını” takip etmeliyiz.
Burada Ümit ÖZLALE hocamızın hazırladığı grafiği paylaşıyorum. “On iki aylık ortalamalara göre değişim oranını” için çeşitli senaryolarlar dahilinde enflasyonun Mayıs 2023’de ancak %66.6’ya düşeceği gösterilmiştir.
Daha Fazla İspanyolca
2013 yılında yayımlanan “Yeni Başlayanlar için Temel İspanyolca” kitabının belli bir bölümünü içeren e-kitabı bu bağlantıdan indirin.
Bu kitap üzerindeki dersleri online olarak görmek isterseniz de Udemy’in ” 2 Dakika Temel İspanyolca ” kursuna kayıt olabilirsiniz.
Bu dil hakkında merak ettiğiniz tüm sorular ve cevapları ispanyolca sayfasında.
Sosyal Medya Hesaplarımız
Google grubumuz: ispanyolcom@googlegroups.com
Telegram grubumuz: t.me/ispanyolcaceviri
Twitter: @temelispanyolca
Youtube: @temelispanyolca
